Vogelvriendelijke aanpak op Dairy Campus

Op 12 mei 2021 is de eerste snede van het land gehaald op bijna al onze kavels. De uitgestelde maaidatum wordt gehandhaafd rondom de plasdras zo groot als een voetbalveld. Deze gaat doorgaans mee met de tweede snede in juni.

In alle gevallen maaien wij vogelgestuurd, waarbij rekening wordt gehouden met weidevogelnesten en -kuikens. Tijdens het maaien wordt van binnen naar buiten gewerkt om dieren en vogels naar omliggende percelen te drijven. Dit doen we in nauwe samenwerking met onze loonwerker Westra. Zij zetten hiervoor twee verschillende maaimachines in.

De Krone Big M is op Dairy Campus de meest gebruikte maaimachine. De grote hoogte van de machine geeft de chauffeur goed overzicht van wat er om hem heen gebeurt om tijdig wild of vogels te signaleren.
De tweede is onze nieuwste aanwinst die sinds eind april j.l. in gebruik is: een 12 meter brede Kongskilde GXT triple maaier. Extra breed zodat de tractor minder land hoeft te berijden, en dat is goed voor het bodemleven en dus ook voor de weidevogel. Er zijn hier slechts twee van in gebruik in Nederland. Deze is speciaal aangekocht voor het project ‘Met precisie naar meer biodiversiteit’.

Wildredder

Om maai-slachtoffers te voorkomen hebben beide maaiers een wildredder. Dit is een klein, akoestisch hulpmiddel dat aan de trekker kan worden bevestigd en een hoog geluid in pulsen uitzendt waardoor met name hazen, oudere reekalveren en grondbroeders tijdens het maaien opschrikken en wegrennen. Uit ervaringen met de Wildredder in Duitsland blijkt dat er hierdoor 60 procent minder dieren het slachtoffer worden van maaiwerkzaamheden.

Nesten besparen met GPS

Naast het alarmeren van de dieren lokaliseren we ze ook. De Bond Friese Vogelwachten (BFVW) heeft in 2017 samen met Mechanisatiebedrijf Broekens een nieuw GPS-systeem ontwikkeld om weidevogels beter te beschermen. Nesten worden tijdens het maaien tot 2 tot 3 centimeter nauwkeurig aangegeven. Westra heeft destijds samen met meerdere loonwerkers meegewerkt aan de ontwikkeling van dit systeem ter verbetering van de flora en fauna.

Op GPS rijden is niet nieuw, maar dat er bij het maaien vlaggetjes in het beeldscherm in de cabine verschijnen wél. Elk vlaggetje geeft aan waar een nest zich bevindt. Tevens wordt aangegeven hoeveel meter de trekker nog van het nest verwijderd is.

Onze werkzijze momenteel is dat nazorgers van de plaatselijke vogelwacht op de kaart aanduiden waar de nesten zich bevinden. Wij kiezen er dan voor om of het hele perceel niet te maaien, of om een groot gebied er omheen over te slaan. Het GPS systeem zorgt dat de nesten straks digitaal worden doorgegeven aan de chauffeur. Nazorgers geven de exacte locatie van de nesten door via een GPS-meetapparaat. Deze gegevens worden ingeladen in de computer van de trekker en op die manier kan de loonwerker vooraf kijken waar en hoeveel nestjes er in het te bewerken perceel liggen. Een probleem is dat de GPS coördinaten die via een smartphone zijn ingemeten in de praktijk nog niet accuraat genoeg zijn. Aan verdere verfijning wordt gewerkt. Dairy Campus verwacht in 2022 volledig te zijn overgestapt op nestbeheer met GPS.

Jagen op predatoren

De laatste decennia zorgen met name roofdieren voor een grote vermindering van eieren en vogels. Begin mei 2020 kreeg BFVW meldingen van 7.500 kievitsnesten en broedparen weidevogels. Hiervan is een vijfde deel leeggegeten door vossen en steenmarters. Opvallend is het aantal kleine marterachtigen, zoals hermelijnen, bunzingen en wezels. De kuikens worden in overvloed opgegeten door de vele reigers en kiekendieven. Op Dairy Campus hebben we met name te maken met de steenmarter die regelmatig wordt gesignaleerd door onze jager.

Gunstig bodemleven

Op Dairy Campus is eind 2020 een proef gestart met verhoogd grondwaterpeil in combinatie met het werken op vaste rijpaden, als onderdeel van het eerder genoemde project 'Met precisie naar meer biodiversiteit’. Dit zou mogelijk leiden tot meer kruidenrijk grasland, en meer weidevogels bij een constante ruwvoerproductie.

Vernatting door het verhogen van het grondwaterpeil is gunstig voor een kruidenrijke vegetatie en ook voor de weidevogels. De vogels kunnen dan makkelijker insecten halen uit de bodem.
Het hanteren van vaste rijpaden voorkomt verdichting van de bodem buiten de vaste rijpaden en hierdoor natte, zuurstofarme omstandigheden. Deze zijn namelijk slecht voor het bodemleven en ideaal voor schimmels en gewas ziekten. 
Door bodemverdichting te voorkomen verwachten we tevens een grasopbrengt tussen de 10 en 20% te genereren. Hiermee willen we de komende drie jaar behoorlijk ruimte vrijmaken voor biodiversiteit.
Ook laten we op deze percelen een biodiverse rand staan van 10 meter breed. Deze dient o.a. als schuilplaats voor wild en weidevogels en verhoogt tevens de biodiversiteit. 

Aandacht voor biodiversiteit

In agrarische collectieven werken boeren en grondgebruikers samen aan een passend beheer waarin voldoende voedsel en veilige broedplekken te vinden zijn voor de weidevogels. Zo nemen wij sinds 2021 met een aantal percelen buiten Leeuwarden, deel aan Natuerkoöperaasje Baarderadiel. Zij zetten zich in om vele vormen van weidevogelbeheer te begeleiden en stimuleren.

Op Dairy Campus werken we op dit vlak ook veel samen met de vogelwachters en jagers die deze regio onder zijn hoede hebben. Daarnaast treft men hier op de nabijgelegen percelen maatregelen, zoals later maaien en het zaaien van kruidenrijk grasland of akkerranden vanwege de groeiende aandacht voor het vergroten van de biodiversiteit.

Op dit moment lopen er verschillende proeven rondom de teelt van kruidenrijke grassen. In het najaar van 2020 zijn voorbereidingen getroffen voor het project 'Met precisie naar meer biodiversiteit'. De ambitie is om op 25% van ons totale bedrijfsoppervlakte biodiversiteit centraal te stellen. Op de overige 75% is ook ruimte voor biodiversiteit, maar niet als primair doel.

Innoveren met weidevogels

Weidevogels redden dankzij GPS-gestuurde maaimachines, zoals eerder in dit artikel staat beschreven, is in 2008 via een prototype getest en inmiddels praktijkrijp gemaakt. Maar er zijn meerdere interessante technologische ontwikkelingen: het inzetten van drones, infraroodcamera’s op de trekker, beeldherkenning en Big Data zijn hiervan enkele aansprekende voorbeelden. Dairy Campus organiseert in 2022 en kennisevent omtrent dit thema. Ter zijner tijd worden alle abonnees via Dairy Campus Post op de hoogte gesteld. Inschrijven kan hier.