Dossier
Klimaatslimme landbouw
Met klimaatslimme landbouw, ofwel 'Climate-Smart Agriculture', kunnen we aan de stijgende vraag naar voedsel voldoen en tegelijkertijd werken aan productiemethoden voor gewassen die zijn aangepast aan een veranderend klimaat. We krijgen te maken met steeds extremere weersomstandigheden; niet alleen langdurige droogte, maar ook zware regenval. Wageningse onderzoekers bekijken hoe boeren daar beter op kunnen inspelen.
Klimaatslimme landbouw is door Nederland op de wereldwijde politieke agenda geplaatst bij de VN-top in New York in 2014. Ook politiek wordt het idee nu breed gedragen om de voedselproductie te verhogen en tegelijk het verbruik van grondstoffen daarbij flink te verminderen. De door Nederland gepresenteerde plannen zijn inmiddels door 75 landen omarmd.
Klimaatslimme landbouw in Nederland
Nederland kan, met Wageningen University & Research voorop, een sleutelrol spelen om ook in de toekomst de wereldbevolking op een milieuvriendelijke manier van voldoende gezond voedsel te voorzien. In Nederland wordt namelijk op hoog niveau kennis ontwikkeld over landbouw en klimaatslimme landbouw door samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid.
Nieuws over klimaatslimme landbouw
-
Koeien & Kansen en ClieNFarms werken samen aan reduceren van broeikasgassen
- EU project ClieNFarms onderzoekt in 23 EU-regio’s routes naar klimaat - neutrale landbouw. Koeien & Kansen onderzoekt voor de Nederlandse melkveehouderij de mogelijkheden. Het project gaat uit van een oplossingsruimte bepaald door economische, ecologische en culturele omstandigheden die in elke regio verschillen. Niet verwacht mag worden dat overal dezelfde maatregelen worden gekozen. -
Afvang ammoniak uit stal succesvol en methaan uit bek van koe nog een uitdaging
- Volgens onderzoekers van Wageningen University & Research is het mogelijk om van de totale methaanuitstoot uit de bek van een koe en de mest ruim twintig procent af te vangen. Afvang van driekwart van de ammoniak uit de stal is al praktijkklaar. Dat blijkt uit een haalbaarheidsstudie naar het gezamenlijk afvangen van methaan en ammoniak uit melkveestallen dat is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Dairy Science. -
Minder excretie stikstof en fosfaat bij Koeien en Kansen dan forfaits
- De melkveebedrijven die deelnemen aan Koeien & Kansen hebben in 2024 gemiddeld minder stikstof en fosfaat geproduceerd dan de wettelijke forfaitaire normen. De stikstofexcretie lag gemiddeld 3% lager, terwijl de fosfaatexcretie zelfs 15% lager was. Deze lagere nutriëntenuitstoot leidde tot een besparing van gemiddeld 230 ton mestafvoer per bedrijf. -
Landbouw en klimaatverandering: wat is in de toekomst nog mogelijk?
- Het voorjaar is nog nauwelijks begonnen of we kampen in Nederland al met problemen rondom droogte. Met name de natuur en landbouw lijden hieronder. Emma Knol, onderzoeker Klimaat & Bedrijf bij Wageningen University & Research (WUR), werkt onder meer aan een tool die de impact van klimaatverandering voor boeren op bedrijfsniveau inzichtelijk maakt en laat zien welke maatregelen kunnen helpen om ook in de toekomst landbouw te kunnen bedrijven. “Maar een klimaat- en waterrobuuste landbouw is niet alleen een opgave voor boeren.” -
De methaanuitstoot van koeien en schapen kan 25% omlaag met behulp van fokprogramma’s
- WUR start het Global Methane Genetics-initiatief, een internationaal project om de methaanuitstoot van koeien en schapen met een kwart te verlagen. De groep Fokkerij en Genomica leidt een internationaal consortium met 50 partners uit 25 landen dat 27,4 miljoen dollar heeft ontvangen van het Bezos Earth Fund en de Global Methane Hub. -
Ammoniak en broeikasgassen meten op proefboerderij De Marke
- Op proefboerderij De Marke van Wageningen University & Research (WUR) meten sensoren de ammoniak- en broeikasgasemissies van melkvee. Het onderzoek moet duidelijk maken of het systeem geschikt is om er milieuvergunningen voor veehouders op te kunnen baseren. Eenvoudig is het niet. -
Afsluitende bijeenkomst voor het Climate Smart Cattle Breeding project
- In het kader van de afronding van het Climate Smart Cattle Breeding project, werd op woensdag 12 maart een symposium georganiseerd over fokken van melkvee met een verlaagde methaanuitstoot. Tijdens het evenement kwamen boeren die door middel van gegevensverzameling hadden bijgedragen aan het project samen met onderzoekers en projectpartners, voor een informatieve dag met nieuwe inzichten en waardevolle discussies. -
Hoosbuien, hitte en droogte: veehouders moeten zich aanpassen aan weersextremen
- Langdurige droogte, hitte en extreme neerslag: boeren krijgen steeds vaker te maken met weersextremen en zullen zich moeten aanpassen aan een veranderend klimaat. Wageningen University & Research ontwikkelt en deelt praktische innovaties en kennis om de veehouderij klimaatbestendig te maken. -
Klimaat en veehouderij: praktische innovaties voor minder uitstoot van broeikasgassen
- De wereld wordt steeds vaker geteisterd door klimaatrampen. Een van de belangrijkste veroorzakers hiervan is het broeikasgaseffect en de veehouderij draagt hier aan bij. Dat moet en kan anders. Samen met boeren, overheden en bedrijfsleven werkt Wageningen University & Research aan praktische oplossingen voor minder uitstoot van broeikasgassen uit de veehouderij. -
Enorme methaan- en ammoniakreductie door varianten van dagontmesting
- Dagelijkse mestverwijdering uit de stal (het zogenaamde Dagontmesting) en de varianten daarvan kan leiden tot een aanzienlijke reductie van zowel methaan- als ammoniakemissies, waardoor de luchtkwaliteit en dus het welzijn en de gezondheid van de varkens worden verbeterd. Dat blijkt uit een onderzoek van Wageningen Livestock Research (WLR) en De Hoeve Innovatie (DHI) naar de Stal van de Toekomst.
Projecten
-
RegioDeal De Marke
- De Achterhoek ontwikkelt zich tot nationale koploper in innovatie en kennisontwikkeling op de terreinen kringlooplandbouw, natuurinclusieve landbouw, klimaatslimme landbouw en precisielandbouw. Die koploperpositie dankt de Achterhoek aan een effectief open innovatiesysteem waarin boeren, bedrijfsleven, kennisinstellingen, onderwijs, ketenpartijen en overheden samen grenzen verleggen. Agro-innovatiecentrum De Marke is spil, kenniscentrum en ‘innovatiehub’ in dit innovatie-eco-systeem. -
Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit
- De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit. -
Microbioom in relatie tot CH4 en NH3 emissie
- Reductie van de methaanemissie kan bereikt worden via een geïntegreerde voer- en diergerichte aanpak. De productie van enterisch methaan wordt voor een groot deel beïnvloed door voerstrategieën en door sturing van het (pens)microbioom. Dit projectplan onderzoekt het spoor van microbioom en de beïnvloeding daarvan via diermanagement. -
Klimaatperspectief Nederlandse agroproductie
- Het doel van deze PPS is om kennis te ontwikkelen om monitoring van klimaateffecten van Nederlandse Agro & Food productie door bedrijfsleven en overheid beter op elkaar te laten aansluiten. De overheid rapporteert volgens een landenbenadering, het bedrijfsleven via een ketenbenadering. -
SENSE project: Synergiën in geïntegreerde systemen
- In hoeverre kunnen geïntegreerde gewas-veehouderij-bosbouwsystemen (agroforestry) een deel van de oplossing zijn voor de klimaat- en biodiversiteitscrises? Het SENSE-project ontwikkelt scenario's voor de circulariteit van landbouwbedrijven en evalueert hun (i) potentieel voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, (ii) veerkracht, met behulp van probabilistische risicoanalyse, en (iii) neveneffecten op andere maatschappelijke doelen. -
Voorkomen van methaanverliezen uit varkensstallen door dagontmesting en koeling
- De aanpak van emissies uit stal en opslag, heeft als doel om innovatieve technieken en maatregelen in stal, mest en verwerking voor emissiereductie te ontwikkelen en in de praktijk te implementeren, zodat de reductieopgaven in 2030 zijn gehaald. Het LNV onderzoeksprogramma Stal en Opslag bestaat uit Meten en monitoring (E) onderzoek (F), pilots en demos (G) en communicatie (H). Uit onderzoek moet blijken welke reductietechnieken werken en hoeveel emissiereductie dit oplevert. -
Low Carbon Dairy: samenwerken aan 50% lagere footprint in zuivelketens
- Wageningen University & Research werkt in de vierjarige Publiek-Private Samenwerking (PPS) Low Carbon Dairy aan het verlagen van de carbon footprint van melk met 50% in 2030. Dit doen we samen met de zuivelketens van Unilever met Ben & Jerry’s en CONO Kaasmakers, en Nestlé met Vreugdenhil Dairy Foods. Ook mengvoerbedrijven (Agrifirm, ForFarmers en De Heus) en Duynie (leverancier co-producten), Lely (robots en datasystemen voor melkveebedrijven) en Rabobank doen mee. -
Meetcampagne emissiefactoren referentiestallen, onderdeel voorbereiding
- Het ministerie van LNV heeft op 25 mei 2020 nieuwe stalinnovatie-regelingen uitgebracht voor de rundveehouderij (melkvee en vleeskalveren), varkenshouderij en melkgeitenhouderij. De regelingen zijn gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe duurzame huisvestingsystemen. Het gaat hierbij om reductie van de uitstoot van methaan, ammoniak, geur en fijnstof, met aandacht voor dierenwelzijn en luchtkwaliteit in de stal door zoveel mogelijk met reducerende bronmaatregelen te werken. -
Climate smart cattle breeding
- Een lagere CO2-voetafdruk van zuivelproducten is een belangrijk onderdeel geworden van duurzame zuivelproductie. Aangezien methaanemissie van melkkoeien het belangrijkste onderdeel is van deze CO2-voetafdruk, en de Nederlandse landbouw voor de uitdaging staat om de methaanemissies tegen 2030 met 2,1 Mton en nog verder tegen 2050 te verminderen, hebben boeren dringend behoefte aan efficiënte en kosteneffectieve opties om methaanemissies verminderen. Sommige oplossingen om de enterische methaanemissies te verminderen zijn uitgebreid onderzocht; bijv. toevoegingsmiddelen of mestvergisters. -
Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek
- De Nederlandse melkveehouderij is een weersgevoelige sector. Toekomstige veranderingen in temperatuur en neerslagpatronen, en frequentere en hevigereweersextremen zullen naar verwachting in toenemende mate invloed hebben op bedrijfsprestaties, zowel economisch als milieukundig. Dit raakt niet alleen aan gras- en gewasproductie, maar ook aan diergezondheid, -productiviteit, en -welzijn; prijzen van grondstoffen en zuivel; en bedrijfsvoering (bv. beweiding, bemesting). Door extreme droogte en hitte in recente jaren is klimaatverandering en de noodzaak tot aanpassing van de bedrijfsvoering op de agenda gekomen van melkveehouders, en is de tijd rijp voor een meer structurele aanpak in de ontwikkeling naar eenklimaatbestendige melkveehouderij.